عدالت و پارسایی سلیمان (ع) و نمونه های آن - مجله گیلاسفا

به گزارش خبرنگاران و به نقل از اندیشه قم، اگر دارای قصرهای عالی و بلورین بود، آن قصرها را برای زندگی مرفه خود نمی خواست بلکه یک نوع اعجاز مقام پیامبری او در شرایط آن عصر بود، تا همه را به سوی خدای یکتا و بی همتا جذب کند.

شیوة زندگی او چنین بود که وقتی صبح می شد، از اشراف و ثروتمندان روی می گردانید و نزد مستمندان و فقیران می رفت و کنار آنها می نشست و می گفت:

مِسکینَ مَعَ الْمَساکِینِ؛ مسکین و بینوایی همنشین مسکینان و بینوایان است.

وقتی که شب می شد، لباس زِبر مویین می پوشید، و آن را به شدت برگردنش می بست، و همیشه تا صبح گریان بود و به عبادت خدا اشتغال داشت، و از اجرت زنبیل هایی که می بافت، غذای مختصری تهیه می کرد و می خورد، و راز این که درخواست ملک و حکومت بی نظیر از خدا کرد این بود که بر کافران و حکومت آنها غالب و پیروز شود.

از عدالت و مهربانی او نسبت به زیر دستان این که؛ امام سجّاد ـ علیه السلام ـ فرمود: علت این که بر سر پرنده قُنْبَره کاکلی مانند تاج قرار گرفته است، این است که حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ دست مرحمت بر سر او کشید، و چنین تاجی بر اثر آن، در سر او پدیدار گشت، که داستانش چنین است:

روزی قُنْبَره نر می خواست با قنبرة ماده همبستر شود، ولی قنبره ماده امتناع می ورزید. قنبرة نر به او گفت: از من جلوگیری نکن می خواهم از تو دارای فرزندی شوم که ذاکر خدا باشد.

قنبرة ماده با شنیدن این سخن، تقاضای همسرش را پذیرفت. سپس وقتی که خواست تخم بگذارد، در مورد مکان تخم گذاری حیران بود. قنبرة نر به او گفت: رأی من این است که در نزدیک جاده تخم گذاری کن. که هر کس تو را دید گمان کند تو برای جمع کردن دانه از جاده به آن جا آمده ای، در نتیجه کاری به تو نداشته باشد.

قنبرة ماده پیشنهاد همسرش را پذیرفت و در کنار جاده تخم گذاری کرد و روی تخمش نشست، تا وقتی که زمان بیرون آمدن جوجه اش از تخم نزدیک شد.

روزی این دو پرندة نر و ماده ناگهان باخبر شدند که حضرت سلیمان با لشکر عظمیش به حرکت در آمده اند، و پرندگان بر روی سپاه او سایه افکنده اند. قنبرة ماده به همسرش گفت: این سلیمان ـ علیه السلام ـ است که با لشکرش به طرف ما می آیند که از این جا عبور نمایند، من ترس آن دارم که خودم و تخم هایم زیر پای آنها نابود شویم.

قنبرة نر گفت: سلیمان ـ علیه السلام ـ مردی مهربان است، ناراحت نباش. آیا در نزد تو چیزی هست که آن را برای جوجه هایت اندوخته باشی؟ قنبرة ماده گفت: آری در نزد من ملخی هست که آن را برای جوجه ها اندوخته ام آیا در نزد تو چیزی هست؟ قنبرة نر گفت: در نزد من یک دانه خرما وجود دارد که برای جوجه ها اندوخته ام.

قنبرة ماده گفت: تو خرمایت، و من ملخم را برگیریم و وقتی که سلیمان ـ علیه السلام ـ از این جا عبور کرد، نزد او برویم و آنها را به او اهدا کنیم، زیرا سلیمان ـ علیه السلام ـ هدیه را دوست دارد.

قنبرة نر خرمای خود را به منقار گرفت، و قنبرة ماده ملخ خود را بین دو پایش گرفت، و نزد سلیمان ـ علیه السلام ـ رفتند. سلیمان ـ علیه السلام ـ بر بالای تختش بود. از آنها استقبال کرد و قنبرة نر در طرف راست او، و قنبرة ماده در طرف چپ او نشستند. سلیمان ـ علیه السلام ـ از آنها احوالپرسی کرد و آنها نیز ماجرای زندگی خود را به عرض سلیمان ـ علیه السلام ـ رساندند.

سلیمان ـ علیه السلام ـ هدیة آنها را پذیرفت و لشکرش را از آن جا دور ساخت تا آنها و تخم هایشان را پایمال ننمایند، و بر سر آنها دست مرحمت کشید و برای آنها دعا کرد. بر اثر دعا و مسح دست سلیمان ـ علیه السلام ـ تاجی زیبا بر سر آنها روئیده شد.

حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ به قدری به یاد خدا بود، که نه تنها آن همه قدرت و مکنت او را از یاد خدا غافل نساخت، بلکه آن را پلی برای یاد خدا قرار داده بود. روزی شنید: گنجشکی به همسرش می گوید: نزدیک من بیا تا با تو همبستر شوم، شاید خداوند فرزندی به ما دهد که ذکر خداوند متعال بگوید. سایة عمر ما به لب دیوار رسیده، شاید چنین یادگاری بگذاریم! سلیمان ـ علیه السلام ـ از سخن او تعجب کرد و گفت:

هذِهِ النِّیةُ خَیرٌ مِنْ مَمْلِکَتِی؛ این نیت (داشتن فرزند ذاکر) بهتر از همة مملکت من است.

عشق و دلدادگی سلیمان ـ علیه السلام ـ به خدا

روزی حضرت سلیمان گنجشک نری را دید که به همسرش می گفت: چرا خود را از من دور می کنی، من اگر بخواهم قبّة قصر سلیمان ـ علیه السلام ـ را به منقارم می گیرم و آن را در درون دریا می افکنم!

سلیمان ـ علیه السلام ـ از سخن او خندید، سپس آن دو گنجشک را احضار کرد، به گنجشک نر فرمود: تو چگونه می توانی قبة قصر سلیمان را به منقار بگیری و به دریا بیفکنی؟!

گنجشک گفت: نه ای رسول خدا! چنین توانی ندارم، ولی مرد گاهی نزد همسرت خود را بزرگ جلوه می دهد و لاف و گزاف می گوید، و به گفتار انسان عاشق سرزنش نیست.

حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ به گنجشک ماده گفت: چرا خود را در اختیار همسرش قرار نمی دهی، با این که او تو را دوست دارد؟

گنجشک ماده در پاسخ گفت: ای پیامبر خدا او عاشق نیست بلکه ادعای عشق می کند، زیرا جز من، به غیر من نیز عشق می ورزد.

این سخن اثر عمیقی در قلب سلیمان نهاد، به طوری که گریة شدیدی کرد، و از مردم دوری نمود و چهل روز در درگاه خدا نالید و از او خواست تا قلبش را از محبت و عشق به غیر خدا باز دارد، و عشقش را با عشق به غیر خدا مخلوط نسازد.

غذا رسانی به کرمی در درون سنگی در میان دریا

روزی حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ در کنار دریا نشسته بود، نگاهش به مورچه ای افتاد که دانة گندمی را با خود به طرف دریا حمل می کرد. سلیمان ـ علیه السلام ـ هم چنان به او نگاه می کرد که دید او به نزدیک آب دریا رسید. در همان لحظه قورباغه ای سرش را از آب دریا بیرون آورد و دهانش را گشود، مورچه به داخل دهان او وارد شد، و قورباغه به درون آب رفت.

سلیمان مدتی در این مورد به فکر فرو رفت و شگفت زده فکر می کرد، ناگاه دید آن قورباغه سرش را از آب بیرون آورد و دهانش را گشود، آن مورچه از دهان او بیرون آمد، ولی دانة گندم را همراه خود نداشت.

سلیمان ـ علیه السلام ـ آن مورچه را طلبید، و سرگذشت او را پرسید.

مورچه گفت: ای پیامبر خدا در قعر این دریا سنگی توخالی وجود دارد، و کرمی در درون آن زندگی می کند، خداوند آن را در آن جا آفرید، او نمی تواند از آن جا خارج شود و من روزی او را حمل می کنم. خداوند این قورباغه را مأمور نموده مرا در درون آب دریا به سوی آن کرم حمل نموده و ببرد. این قورباغه مرا به کنار سوراخی که در آن سنگ است می برد، و دهانش را به درگاه آن سوراخ می گذارد، من از دهان او بیرون آمده و خود را به آن کرم می رسانم و دانة گندم را نزد او می گذارم و سپس باز می گردم و به دهان همان قورباغه که در انتظار من است وارد می شوم، او در میان آب شناوری نموده و مرا به بیرون آب دریا می آورد و دهانش را باز می کند و من از دهان او خارج می شوم.

سلیمان به مورچه گفت: وقتی که دانة گندم را برای آن کرم می بری، آیا سخنی از او شنیده ای؟ مورچه گفت آری او می گوید:

یا مَنْ لا ینْسانِی فِی جَوْفِ هذِهِ الصَّخْرَةِ تَحْتَ هذِهِ اللُّجَّةِ بِرِزْقِکَ، لا تَنْسِ عِبادَکَ الْمُؤْمِنِینَ بِرَحْمَتِکَ؛ ای خدایی که رزق و روزی مرا در درون این سنگ در قعر این دریا فراموش نمی کنی، رحمتت را نسبت به بندگان با ایمانت فراموش نکن.

شکایت مار از سلیمان ـ علیه السلام ـ

روزی یک مار نزد سلیمان ـ علیه السلام ـ آمد و گفت: فلان شخص دو فرزندم را کشته است، از شما تقاضا دارم او را به عنوان قصاص اعدام کنید.

سلیمان ـ علیه السلام ـ فرمود: انسان مسلمان را به خاطر کشتن مار نمی کشند.

مار گفت: ای پیامبر خدا، در این صورت از شما می خواهم که او را سرپرست اوقاف کنید، تا (بر اثر عدم مراقبت در اجرای صحیح موقوفه) وارد دوزخ شود، آن گاه در دوزخ با مارهای آن جا از او انتقام بگیرم.

این روایت بیانگر آن است که مسؤولیت سرپرستی چیزی که وقف شده بسیار خطیر و سخت است. کسانی که چنین مسؤولیتی را می پذیرند باید به طور کامل متوجه باشند که در پرتگاه آتش دوزخ قرار گرفته اند، مبادا در مورد اجرای صحیح آن موقوفه، کوتاهی یا سهل انگاری نمایند، که کیفرش بسیار شدید و طاقت فرسا است.

پذیرش رأی خارپشت

حضرت جبرئیل از جانب خداوند به حضور سلیمان ـ علیه السلام ـ آمد و ظرفی پر از آب آورد و گفت: این آب، آب حیات است (یعنی اگر از آن بنوشی همیشه تا روز قیامت زنده و جاوید می مانی) خداوند تو را مخیر نموده است که از آن بنوشی یا ننوشی.

سلیمان ـ علیه السلام ـ با جن و انس و حیوانات در این باره مشورت کرد، همه گفتند: باید از آن بنوشی تا زندگی جاوید پیدا کنی.

سلیمان ـ علیه السلام ـ با خود اندیشید که آیا دیگر هیچ حیوانی هست که با او در این باره مشورت ننموده باشم؟ فکرش به این جا رسید که با خارپشت مشورت ننموده است. اسبش را به حضور طلبید و به او گفت: نزد خارپشت برو و او را به حضور من بیاور.

اسب رفت و پیام سلیمان ـ علیه السلام ـ را به خارپشت داد، ولی خارپشت همراه اسب نیامد، اسب تنها بازگشت و موضوع را به سلیمان ـ علیه السلام ـ خبر داد. این بار سلیمان ـ علیه السلام ـ سگی را نزد خارپشت فرستاد، سگ رفت و خارپشت همراه سگ نزد سلیمان ـ علیه السلام ـ آمد، حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ به او گفت: قبل از آن که با تو مشورت کنم، بگو بدانم چرا، من اسب را که بهترین جاندار بعد از انسان است نزد تو فرستادم، با او نیامدی، ولی سگ را که خسیس ترین حیوان است فرستادم با او آمدی؟

خارپشت پاسخ داد: زیرا اسب ـ گرچه حیوانی شریف است ـ ولی بی وفا است، چنان که شاعر گوید:

نشاید یافت اندر هیچ برزن وفا در اسب و در شمشیر و در زن

ولی سگ گرچه خسیس است اما وفادار می باشد، که اگر لقمة نانی از کسی به او برسد، نسبت به او همیشه وفادار است. از این رو با سخن بی وفایان همراهشان نیامدم، ولی با اشارة وفاداران آمدم.

سلیمان گفت: جامی از آب حیات را نزد من آورده اند، و مرا مخیر ساخته اند که آن را بنوشم تا عمر جاودانه بیابم یا ننوشم و عمر معمولی کنم، نظر تو چیست؟

خارپشت گفت: آیا این آب حیات را اختصاص به شخص تو داده اند، یا فرزندان و بستگان و یاوران نزدیکت نیز می توانند از آن بنوشند؟

سلیمان ـ علیه السلام ـ فرمود: مخصوص من است.

خارپشت گفت: صواب آن است که از آن آب ننوشی، زیرا همة دوستان و زن و فرزندان تو قبل از تو بمیرند و تو را همیشه داغدار و غمگین نمایند، زندگی آمیخته با غم و اندوه و غم چه فایده ای دارد؟ زندگی بدون دوستان و عزیزان زندگی خوشی نخواهد بود.

سلیمان ـ علیه السلام ـ سخن خارپشت را پذیرفت و از نوشیدن آب حیات خودداری نموده و آن را رد کرد.

آری باید به سراغ آن زندگی جاودان و خوشی رفت که در آن غم و اندوه نباشد و چنین زندگی در بهشت جاودان الهی وجود دارد، که در پرتو ایمان و عمل صالح می توان به آن رسید. سعادتمند کسی است که دنیا و زندگی فانی آن را پلی برای وصول به رضوان خدا و بهشت قرار دهد، تا به زندگی طیب و ابدی دست یابد که گفته اند: برای افراد سعادتمند، مرگ گامی است به سوی کمال، نه دامی به سوی زوال.