معرفی گیاه کاکتوس و آشنایی با شرایط نگهداری و تکثیر گل کاکتوس - مجله گیلاسفا

معرفی کاکتوس

کاکتوس از جمله گیاهان مقاومی است که رشد خوبی دارد و به همین علت، گزینه ای مناسب برای نگهداری در آپارتمان ها محسوب می گردد. کاکتوس گونه های بسیار متنوعی دارد و تنوع شکل و ظاهر در گونه های مختلف را می توان یکی از ویژگی های مجذوب نماینده این گیاه دانست. اغلب گونه های کاکتوس بومی منطقه ها خشک دنیا هستند و بعضی از دیگر انواع آن در منطقه ها گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می نمایند. انواع کاکتوس بیشتر بومی کشورهای آمریکای جنوبی و شمالی بوده و کشور مکزیک، بیشترین تعداد گونه بومی کاکتوس را دارد.

خصوصیات کاکتوس

انواع گیاه کاکتوس معمولا ساقه های ضخیم علفی یا چوبی دارند که ساقه حاوی کلروفیل است. فتوسنتز به وسیله همین ساقه های گیاه صورت گرفته و کاکتوس ها معمولا برگ ندارند. با این وجود، در بعضی از گونه های کاکتوس، برگ های موقتی می روید. ساقه گیاه، وظیفه ذخیره آب را نیز بر عهده دارد و با تیغ های بسیار پوشانده می گردد که در بعضی از گونه ها، تیغ ها ظریف تر و در بعضی دیگر بزرگ تر هستند.

بر خلاف چیزی که شاید شما تصور کنید، ریشه های گل کاکتوس رشد عمقی ندارند و به صورت افقی رشد می نمایند، چراکه در منطقه ها گرمسیر، جذب رطوبت سطح خاک برای گیاه مهم تر است. بعضی از گونه های کاکتوس نیز گل های زیبایی می دهند که ممکن است به رنگ های سفید، زرد، نارنجی، صورتی یا قرمز باشند.

• نام انگلیسی: Cactus
• نام علمی: گونه های مختلف کاکتوس نام های علمی متفاوتی دارند.
• خانواده: Cactaceae
• دوره زندگی: چند ساله

انواع کاکتوس

تعداد گونه های کاکتوس آنقدر زیاد است که معرفی تمامی آن ها احتیاج به یک کتاب چند صد صفحه ای دارد. گل کاکتوس دارای حدود 127 جنس (سرده) و 1750 گونه مختلف است که هر یک از آن ها را بر اساس ویژگی های ظاهری شناسایی می نمایند. حال در ادامه این بخش قصد داریم تا بعضی از گونه های معروف کاکتوس را معرفی کنیم که احتمالا شما نیز حداقل عکس آن ها را تا به امروز دیده اید.

1. پاخی سرئوس (Pachy Cactus)

پاخی سرئوس یکی از انواع کاکتوس است که می توان در فضای منزل یا باغچه نگهداری کرد. این گیاه به صورت مستقیم و رو به بالا رشد می نماید و تک شاخه ای بدون انشعاب است. معمولا در یک گلدان بزرگ چند عدد پاخی سرئوس می کارند تا مجذوب نماینده تر گردد. برای نگهداری از این کاکتوس در منزل، به خاطر داشته باشید که پاخی سرئوس در تابستان به نور غیرمستقیم خورشید احتیاج دارد؛ اما در زمستان، نور مستقیم برترین شرایط رشد را برای گیاه فراهم می نماید.

2. کاکتوس بال های فرشته (Angel Wings Cactus)

انجل وینگز یا همان بال های فرشته، گونه ای از گل کاکتوس است که احتمالا عکس آن را بارها دیده اید. این گونه برگ های گوشتی، بزرگ، تیغ دار و سبز روشنی دارد که روی این برگ ها، گل هایی به رنگ زرد رشد می نمایند. در نهایت این گل ها به میوه های قرمز رنگ تبدیل می شوند که طعم ملسی دارند. کاکتوس بال های فرشته در طبیعت تا 180 سانتی متر رشد می نماید، اما مقدار رشد آن در آپارتمان کمتر است.

3. کاکتوس سیلندریکا (Cylindrica Cactus)

این گیاه حالت استوانه ای با انشعاب دارد که مانند تمامی گونه های کاکتوس، سطح آن با خار پوشانده شده است. در انتهای شاخه های بالایی کاکتوس سیلندریکا، گل هایی کوچک و قرمز رنگ رشد می نمایند که بسیار زیبا هستند. این نوع کاکتوس نیز قابلیت نگهداری در آپارتمان و فضای بسته را دارد، اما باید حداقل به مدت 3 تا 4 ساعت نور کافی دریافت کند. توجه داشته باشید که کمبود نور، سرعت رشد گیاه را کاهش می دهد.

4. کاکتوس پیوت (Peyote Cactus)

این گیاه با نام پیوت لوفوفورا نیز شناخته می گردد و یکی از کاکتوس های مجذوب نماینده با ظاهر خاص است. کاکتوس پیوت حالت گرد داشته و از جمله کاکتوس های کلکسیونی محسوب می گردد. روی قسمت بالایی این گیاه، گل هایی کوچک می روید که ترکیبی از رنگ سفید و صورتی دارند. جالب است بدانید که از این گیاه، ماده ای استخراج می گردد که حالت روان گردان دارد.

5. کاکتوس چانه (Chin Cactus)

این گیاه را با نام های دیگری همانند ژیمنوکالیسم و کاکتوس ماه هم می شناسند و زیبایی چشمگیری دارد. این گیاه کاکتوس ممکن است حالت گرد یا استوانه ای گوشتی و ضخیم داشته باشد که سطح آن با تیغ پوشانده شده است. روی کاکتوس چانه گل هایی به رنگ صورتی تا قرمز رشد می نمایند که هیچ پرزی ندارند. وجود همین گل های مجذوب نماینده باعث می گردد تا به آن، نام گیاه کلاه قرمز هم بدهند.

6. کاکتوس ساگوارو (Saguaro Ccactus)

ساگوارو یکی از گونه های معروف کاکتوس است و به عنوان نماد کاکتوس شناخته می گردد. این گیاه در بیابان ها رشد می نماید و طول آن به چندین متر هم می رسد؛ البته نمونه های آپارتمانی کاکتوس ساگوارو کوچک هستند. این گیاه دارای انشعاب هایی است که روی سطح آن ها، گل هایی کوچک و سفید می رویند. البته از گیاه آپارتمانی ساگوارو نباید انتظار گل دهی داشته باشید.

7. کاکتوس اچینوپسیس (Echinopsis Cactus)

کاکتوس اچینوپسیس از گونه های مقاومی است که حتی سرمای هوا را تحمل می نماید. حالت این گیاه بیضی یا دایره ضخیم بوده که سطح آن با پرز و خارهای فراوان پوشانده می گردد. این گیاه در طبیعت، گل هایی به رنگ سفید می دهد که بسیار زیبا و دیدنی است. ظاهر کاکتوس اچینوپسیس، شکل مرسومی از کاکتوس است که بدون شک شما نیز بارها آن را دیده اید.

8. کاکتوس دم موشی طلایی (Golden Rat Tail Cactus)

با نگاهی کوتاه به عکس کاکتوس دم موش طلایی، به علت نام گذاری آن پی می برید. این گیاه از شاخه های متعددی تشکیل شده است که مانند دم موش، نازک هستند و حالت آویزان دارند. این گیاه حداکثر تا 120 سانتی متر رشد می نماید و به علت ظاهر خاص و مجذوب نماینده خود، از محبوب ترین انواع کاکتوس، به عنوان یک گیاه آپارتمانی محسوب می گردد. یکی از دلایل مهم محبوبیت دم موشی را می توان رشد گل های صورتی رنگ و مجذوب نماینده روی گیاه دانست.

تکثیر کاکتوس

اکنون به این سوال می رسیم که چگونه می توان کاکتوس را تکثیر کرد؟ چند روش برای تکثیر کاکتوس وجود دارد تا این از یک گیاه مادری، چند گیاه نو به وجود آورید. برای تکثیر انواع گل کاکتوس می توان از روش های جدا کردن پاجوش، قلمه زدن و کاشت بذر استفاده کرد که در ادامه هر یک از این روش ها را معرفی نموده ایم.

1. جدا کردن پاجوش کاکتوس

پاجوش، جوانه های کوچک روی گیاه مادری هستند که می توان از آن ها برای تکثیر گیاه استفاده کرد. تکثیر بعضی از گونه های گیاه کاکتوس مانند اچینوپسیس، با این روش به آسانی انجام می گردد:

• یک گیاه مادری دارای پاجوش را انتخاب کنید و پاجوش را با یک چاقو یا قیچی تمیز و استریل برش بزنید.
• پاجوش را چند روز کنار بگذارید تا محل برش پینه ببندد و برای کاشت آماده گردد.
• یک گلدان نو را با خاک دارای پومیس و پرلیت پر کنید و پاجوش را در خاک بکارید.
• گلدان را در جایی دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید. بعلاوه خاک را ابتدا فقط مرطوب کنید که 10 روز پس از کاشت پاجوش، شروع زمان آبیاری کاکتوس است.

2. قلمه زدن کاکتوس

قلمه زدن کاکتوس را می توان یکی از روش های رایج برای تکثیر این گیاه دانست. مطابق مراحل زیر می توانید انواع گیاه کاکتوس را قلمه بزنید:

• چند روش پیش از قلمه زدن، کاکتوس را به خوبی آبیاری کنید تا آب کافی در بافت های گیاه تجمع پیدا کند.
• قسمتی از برگ یا بدنه کاکتوس را انتخاب نموده و با یک چاقو یا قیچی تمیز و استریل، قلمه هایی از گیاه را برش بزنید.
• قلمه ها را چند روز کنار بگذارید تا محل برش پینه ببندد و برای کاشت آماده گردد.
• در یک گلدان نو، مقداری خاک بریزید و قلمه را در خاک قرار دهید. دقت کنید که به مقدار 1 تا 3 سانتی متر از قلمه باید در خاک قرار بگیرد.
• قلمه را دور از تابش مستقیم خورشید قرار دهید و توجه کنید که خاک مرطوب باشد تا ریشه ها به وجود آمده و گیاه نو کم کم رشد خود را شروع کند.

3. کاشت بذر کاکتوس

به وسیله کاشت بذر هم می توان برای تکثیر کاکتوس اقدام کرد. بعضی از انواع کاکتوس مانند ژیمنوکالیسیوم را تنها با کاشت بذر می توانید تکثیر کنید و برای این کار به بذر کاکتوس احتیاج دارید:

• یک ظرف با قطر کم مانند سینی انتخاب کنید و داخل آن مخلوطی از شن، ماسه و کمی پیت ماس را به همراه کمی سموم قارچ کش بریزید.
• خاک را مرطوب کنید تا برای کاشت بذر آماده گردد، اما دقت کنید که خاک غرقاب نباشد.
• بذرها را داخل خاک بکارید، به گونه ای که بذرها به مقدار دو برابر قطر خود، داخل خاک فرو بروند. روی بذرها نیز مقداری خاک بپاشید و آن ها را در جایی مناسب قرار دهید.
• تا زمان بیرون آمدن جوانه ها از خاک، دقت کنید که خاک مرطوب باشد؛ اما در آبیاری آن افراط نکنید.
• در فاصله یک هفته تا یک ماه، جوانه ها از خاک بیرون می آیند و زمانی که به طول یک سانتی متر رسیدند، می توانید آن ها را در گلدان بکارید.

زمان کاشت کاکتوس

حال که روش های تکثیر کاکتوس را می دانید، اکنون این سوال پیش می آید که چه زمانی برای تکثیر این گیاه مناسب است؟ در نیمه اول سال یعنی دو فصل بهار و تابستان می توان برای تکثیر و کاشت کاکتوس در خاک اقدام کرد. در این زمان، گیاه در برترین شرایط رویش خود واقع شده است و کوشش شما برای تکثیر کاکتوس موفقیت آمیز خواهد بود.

شرایط نگهداری کاکتوس

برای نگهداری از انواع کاکتوس در خانه باید با احتیاجهای این گیاه آشنا باشید. در ادامه این بخش قصد داریم تا شرایط نگهداری از گیاه کاکتوس شامل آبیاری، خاک، نور و… را معرفی کنیم.

آبیاری کاکتوس

احتیاج کاکتوس به آبیاری با توجه به فصل رویشی گیاه متفاوت خواهد بود. در دو فصل بهار و تابستان که کاکتوس در دوره رویشی خود واقع شده است، احتیاج بیشتری به آبیاری داشته و باید هفته ای یک بار به گیاه آب بدهید. طبق یک قاعده کلی کاکتوس زمانی به آبیاری مجدد احتیاج دارد که 30 درصد از عمق خاک خشک شده باشد که برای آنالیز خشکی خاک می توانید از یک چوب نازک بهره ببرید.

با کاهش درجه حرارت هوا و کوتاه شدن طول روزها، گیاه وارد دوره کمون یا نهفتگی شده و به آب کمتری احتیاج دارد. در پاییز و زمستان هر دو هفته یک بار یا ماهی یک بار (با توجه به گونه کاکتوس)، به گیاه آب بدهید.

شیوه آبیاری کاکتوس نیز به این صورت است که باید گلدان کامل آبیاری شده و آب از زیر گلدان خارج گردد؛ اما دقت کنید که تمامی سطح خاک خیس نگردد. از قلم نیاندازید که آبیاری بیش از حد نیز موجب پوسیدگی ریشه ها و مرگ کاکتوس می گردد.

خاک مناسب برای کاکتوس

خاکی که کاکتوس را در آن می کارید، باید زهکش مناسبی داشته باشد تا آب اضافی خارج شده و در اطراف ریشه باقی نماند. برترین خاک برای کاشت کاکتوس دارای 70 درصد ماسه شسته شده، 15 درصد ورمی کمپوست و 15 درصد پیت ماس است. برای خروج راحت تر آب می توانید کف گلدان را شن درشت بریزید و پیش از کاشت کاکتوس در خاک، زهکش آن را با ریختن آب داخل خاک امتحان کنید. آب باید پس از حداکثر یک دقیقه از کف گلدان جاری گردد.

برای تقویت خاک کاکتوس، در بهار و تابستان، ماهی یک بار به گلدان، کود مایع و کم نیتروژن اضافه کنید. در دوره کمون گیاه یعنی پاییز و زمستان نیز، تنها هر 3 ماه یک بار مجاز به کوددهی هستید.

نور مناسب کاکتوس

نور یکی از مهم ترین احتیاجهای کاکتوس برای رشد است. انواع کاکتوس به 5 تا 6 ساعت جذب نور در طول روز احتیاج دارند و به همین علت بهتر است تا گلدان کاکتوس را پشت پنجره قرار دهید. خم شدن گیاه به سمت نور، نشان دهنده آن است که کاکتوس نور کافی دریافت نمی نماید. بعلاوه اگر برگ های گیاه رنگ پریده شده و به سمت سفیدی بروند، یعنی تابش نور خورشید بیش از حد بوده و به گیاه آسیب می زند؛ پس مراقب شدت نور خورشید به ویژه در دماهای بالا باشید.

دمای مناسب برای کاکتوس

دمای 18 تا 32 درجه سانتی گراد را می توان محدوده دمایی ایده آل برای رشد گل کاکتوس دانست. این گیاه نسبت به گرمای هوا و تغییرات دمایی مقامت خوبی دارد، چراکه در اصل بومی منطقه ها گرمسیر است. البته مقاومت گیاه به نوع کاکتوس و مقدار آن بستگی دارد، با این وجود، اغلب کاکتوس ها در دمای کمتر از 4 درجه سانتی گراد و بیشتر از 45 درجه سانتی گراد آسیب می بینند.

تعویض گلدان کاکتوس

انواع کاکتوس، سالی یک بار به تعویض گلدان و خاک نو احتیاج دارند. برای این کار، گلدان را برگردانید و یک ضربه آرام به پشت آن بزنید تا گیاه کاکتوس و خاک داخل گلدان، خارج شوند. حالا خاک اطراف ریشه را بتکانید تا برای کاشت در گلدان نو آماده گردد. در نهایت داخل یک گلدان مناسب و بزرگ تر، کاکتوس را بکارید و اطراف ریشه را با خاک نو پر کنید.

آیا کاکتوس سمی است؟

بسیاری از انواع کاکتوس سمی نیستند، اما به علت وجود خارهای ریز و درشت، این گیاه خطرناک بوده و موجب آسیب فیزیکی به بدن می گردد. گل کاکتوس را در جایی دور از دسترس بچه ها و حیوانات خانگی نگه دارید تا تیغ های کاکتوس به آن ها آسیبی نزند. با این وجود، بعضی از گونه های کاکتوس همانند پیوت و کاکتوس های بشکه ای، شیره سمی دارند که موجب تحریک های پوستی می شوند.

گیاه کاکتوس با گونه های مقاوم به خشکی، اما زیبا و مجذوب نماینده

در این مطلب از مجله خبرنگاران به معرفی گیاه کاکتوس پرداختیم و شما را با ویژگی ها، انواع، روش های تکثیر و شیوه نگهداری از کاکتوس در منزل آشنا کردیم. همان طور که گفتیم، انواع کاکتوس از گونه های مقاوم به خشکی هستند، اما این بدان معنا نیست که کاکتوس به هیچ توجه و مراقبتی احتیاج ندارد! اگر در منزل گل کاکتوس دارید، به شیوه صحیح از این گیاه مراقبت کنید تا برای مدت های طولانی سالم بماند.

اگر در فکر خرید کاکتوس هستید، خبرنگاران کار شما را آسان نموده است. شما می توانید به وسیله سرویس سفارش آنلاین گل و گیاه در سایت یا اپلیکیشن خبرنگاران، انواع گیاهان آپارتمانی همانند کاکتوس یا گل های شاخه بریده را سفارش دهید و آن ها را در محل آدرس خود تحویل بگیرید.

شما کدام یک از انواع کاکتوس را بیشتر دوست دارید؟ آیا تا به امروز از کاکتوس در منزل خود نگهداری نموده اید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود درباره کاکتوس را با ما و دیگر کاربران خبرنگاران به بحث و اشتراک بگذارید.