سیاه چادر بافی، هنر عشایر کهگیلویه و بویراحمد برای زندگی بر بالین طبیعت - مجله گیلاسفا

سیاه چادر از موی بز در دو نوع تابستانی و زمستانی توسط زنان عشایر بافته می گردد، وزن و اندازه مناسب آن برای حمل و نقل آسان توسط چهار خاتمه در ایل راه های سخت گذر و کوهستانی و سهولت بر پا ساختن و جمع آوری آن از ویژگی های این مسکن سیار عشایر است.

سیاه چادر با ویژگی خاصی که دارد سال های سال به یک صورت و طرح باقی مانده و به نظر می رسد که اوج این هنر در مراحل اولیه اختراع واقع شده است و این محصول برای پوشش سرپناه جامعه عشایری استفاده می گردد

این خانه های سیار در مدت زمان کوتاهی برپا شده و به راحتی برچیده می گردد. کار چیدن موی بز برای بافتن سیاه چادر توسط مردان انجام می گردد و زنان آن ها را می شویند و می ریسند و می بافند.

آن چه باعث ترجیح موی بز بر پشم گوسفند می گردد، خاصیت موی بز است که الیاف بافته ان در اثر رطوبت قطور تر شده و از نفوذ آب باران به داخل سیاه چادر جلوگیری می نماید و در فصل گرما الیاف نازک می شوند و عبور هوا امکان پذیر می گردد.

سیاه چادر را از موی بز می بافند، استفاده از موی بز خاصیت جالبی در در سیاه چادر ایجاد می نماید و در حالت عادی دارای سوراخ و منفذهای بسیاری بوده که در تابستان عبور هوا از این منافذ سبب می گردد هوای درون آن خنک و مطبوع بماند ولی با بارش باران با جذب رطوبت اندکی این منافذ خود به خود بسته شده و از ورود باران به درون آن جلوگیری می گردد.

داریوش بهروزی کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد در این باره می گوید: فرایند تهیه بند برای بافت سیاه چادر یک فرایند دسته جمعی و شاد است. ولی مهمترین دستاورد آن مشارکت اجتماعی است چرا که علاوه بر آموختن نساجی بومی ، با ساده ترین امکانات محصولات با ارزشی فراوری می گردد.

او با اشاره به مراحل تهیه سیاه چادر در بین عشایر کهگیلویه و بویراحمد،گفت: روش فراوری سیاه چادر بدین صورت است که ابتدا تارهای چله را در روی زمین و در فضای باز دراز نموده و آغاز به بافت می نمایند،تکنیک بافت سیاه چادر از نوع ساده ترین و ابتدایی ترین دست بافته ها است، ولی به خاطر استفاده از موی بز به عنوان مواد اولیه، بالاترین کارآیی و کاربُرد برای چادر عشایر را دارد.

بهروزی توضیح داد: سیاه چادر در ابتدا به طول حدود 10 متر و عرض نیم متر بافته می گردد و از به هم دوختن تعدادی از آن، سیاه چادر یا سقف چادر عشایر تهیه می گردد.

کارشناس صنایع دستی در استان کهگیلویه و بویراحمد اضافه کرد: هر سیاه چادر از چند لت تشکیل می گردد و هر لت نواری بافته شده از موی بز سیاه است، در حقیقت لت تکه ای از سیاه چادر است که زنان لت ها را که به شکل یک نوار بافته شده اند را از طریق دستگاهی سنتی در محل زندگی خود می بافند.عرض لت40 تا 60 سانتی متر است و طول آن گاه 6، 10 یا 15 متر است.

بهروزی اظهار کرد: زنان پس از بافتن لتها آنها را از دو طرف به هم می دوزند تا کم کم به شکل سیاه چادر در آید.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه وبویراحمد نیز در مورد احیای هنر سیاه چادر بافی در استان گفت: 15رشته فراموش شده صنایع دستی این استان با پرداخت تسهیلات یا آموزش و حمایت از ابتدای دولت یازدهم تا به امروز احیا شده است.

پریسا راد اضافه کرد: نی چیت بافی، گچمه بافی، سیاه چادر بافی، البسه محلی، سبد بافی، چرم دوزی دستی و جاجیم بافی از رشته های احیا شده صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد است.

او توضیح داد: با پرداخت تهسیلات ارزان قیمت به یکی از هنرمندان استان توانسته با مشارکت 12 نفر از اعضای خانواده خود در روستای مهد کهگیلویه در جنوب استان کهگیلویه و بویراحمد هنر نی چیت بافی و سیاه چادر بافی را احیا و با پشتکار و فعالیت شبانه روزی در روستای محل زندگی خود اشتغالزایی را برای مردم روستا فراهم کند.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کهگیلویه و بویراحمد،گفت: خانواده علی مراد حق شناس با استفاده از توانمندی و شعار یک خانه یک کارخانه، محل زندگی خود را به کارگاه فراوریی سیاه چادر بافی تبدیل کردند.

گزارش: علی اکبر پاک