صیانت از قبرستان ابن بابویه برای پاسداشت مفاخر لازم است - مجله گیلاسفا

داستان چیست؟

احمد ابوحمزه گفت: ابن بابویه را باید نخستین آرامستان تهران و ری بحساب آورد و حتی قبرستانهای موجود در تهران مثل دولاب و ظهیرالاسلام، امامزاده عبدالله، امامزاده یحیی و امامزاده صالح نیز از نظر قدمت در صندلی های بعدی نسبت به آن قرار دارند.

دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی با اشاره به صندلی رفیع ابن بابویه در تاریخ ری گفت: شیخ صدوق خود بخاطر شخصیت علمی و اثرگذار در تاریخ تشیع مورد تکریم است و گامهای مهمی در بسط و گسترش فرهنگ شیعه در دوران خود برداشته است.

وی اضافه نمود: علاوه بر آن قرار دریافت آرامگاه شیخ صدوق در این منطقه بر اهمیت قبرستان ابن بابویه اضافه نموده است، زیرا وی نیز از بزرگان شیعه در ایران بشمار می رود.

ابوحمزه با یادآوری اینکه بعضی تاریخدانان سابقه و قدمت آرامستان ابن بابویه را به پیش از دوران اسلامی نسبت می دهند، گفت: با این اوصاف دست کم می توان گفت که در 200 سال گذشته افراد و شخصیت های مهمی که در دوران قاجار و پهلوی اول و دوم در گستره تهران زیست می کردند، در این آرامستان دفن شده اند که بعضی از آنان از روحانیان و شخصیت های سرشناس به شمار می فرایند.

وی حضور شخصیت های معروف دوره قاجار و بعد چهره هایی چون میرزاده عشقی و حتی در دوره پهلوی دوم شهدای واقعه 30 تیر، دکتر فاطمی و بزرگان و هنرمندانی همچون بهزاد، دهخدا، نسیم شمال، تختی را مورد اشاره قرار داد و گفت: در حقیقت می توان گفت ابن بابویه در آن دوران صندلی بهشت زهرا را برای ساکنان تهران و ری داشته است.

عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان در ادامه به تخریب بافت این آرامستان اشاره نمود و گفت: در دورتادور ابن بابویه همچون بهشت زهرای امروزی آرامگاه های خصوصی و خانوادگی بنا شده بود، اما در دهه 70 خورشیدی که میراث فرهنگی هم نظارتی بر این مکان نداشت، این آرامگاه ها را با هدف بهسازی آرامستان تخریب کردند.

وی اضافه نمود: تخریب قبور، بناها و حتی بافت باغ و فضای سبز ابن بابویه در حالی در سه دهه اخیر انجام شده که در بناهای آن هنر دوره قاجار و پهلوی اول دیده می شد و می توان گفت به نوعی بیان کننده نوع فرهنگ و معماری آن دوران بود.

ابوحمزه تاکید نمود: این تغییرات گسترده سبب شد تا روح تاریخی ابن بابویه آسیب ببیند در حالی که این مکان باید در پیش از انقلاب به عنوان یک اثر میراث فرهنگی به ثبت می رسید.

وی خاطر نشان کرد: در سایر کشورها و بویژه در کشورهای اروپایی شاهدیم که آرامستان ها به مثابه یک اثر فرهنگی صیانت می شوند، زیرا بازگوکننده فرهنگ ها در دوره های مختلف تاریخی هستند.

این کارشناس رشته ایران دوران اسلامی گفت: حتی در عراق که شاید توجه چندانی به بناها و میراث تاریخی نگردد، می بینیم که قبرستان وادی السلام نجف بافت خود را از قرنها پیش حفظ نموده و از این منظر به نوبه خود یک اثر و داشته تاریخی برای این کشور بشمار می رود.

وی با اشاره به قدمت 9 هزار ساله شهرستان ری گفت: با این وجود دیدیم که در سال های اخیر به بهانه بازسازی و بهسازی آرامستان، قبور تسطیح و سنگ قبرها ویران شدند.

ابوحمزه از بی توجهی به بنای اصلی محوطه بابویه نیز انتقاد کرد و گفت: آینه کاری های این بنا حتی قدیمی تر از آینه کاری کاخ گلستان است و حتی می تواند این اثر تاریخی و مجموعه فرهنگی اطراف آن ثبت جهانی گردد.

این ری شناس این نقد را به متولیان قبرستان ابن بابویه وارد کرد که با کار تسطیح و یکسان سازی قبور، روشی در پیش گرفته اند تا قبرستان تاریخی مثل ابن بابویه در عمل شبیه قبرستان آمریکایی ها گردد، زیرا در آمریکا قبرها یک شکل و یکدست ساخته می شوند.

این استاد دانشگاه تاکید نمود: آرامستان ابن بابویه از 2 جهت برای تاریخ و فرهنگ این سرزمین اهمیت دارد؛ نخست از نظر قدمت تاریخی و بناها و حتی قبور و سنگ تراشی های و نقوش هنری آن و دیگری از نظر مفاخر و مشاهیری که در خاک آن خفته اند.

ابوحمزه گفت: بزرگان و مشاهیری که در ابن بابویه خفته اند، خود بیانگر بخشی از هویت و تاریخ این سرزمین هستند و با تخریب قبور آنها، یعنی چیزی برای آیندگان نمی گذاریم و نسلهای آینده را از داشته های تاریخی و فرهنگی خود محروم می کنیم.

وی مشکل اصلی را در نبود متولی واحد دانست و گفت: هر اداره و دستگاهی که با حوزه فرهنگ سر و کار دارد، حرف خود را می زند؛ مثلا در بحث حفظ قبرستان ها به عنوان یک داشته فرهنگی و تاریخی می بینیم که به یک باره شهرداری تدفین جدید را ممنوع می نماید، با محدود شدن تدفین ها به یکباره مشکل سلطان قبر ظهور می نماید، میراث فرهنگی خود را متولی امر معرفی می نماید که برای صیانت از آثار بودجه و امکانات در اختیار ندارد و دست آخر و پس از آنکه کار از کار گذشت هیچکس مسئولیت نمی پذیرد.

وی با اشاره به اینکه حواشی اخیر پیش آمده پیرامون ابن بابویه و کشف سکه های قدیمی در این قبرستان سبب شد تا رئیس اداره اوقاف شهرری تغییر کند، ابراز امیدواری کرد که مدیر جدید در تعامل با دوستداران میراث فرهنگی، راه متفاوتی را در حفظ این خطه تاریخی در پیش گرفته و جلوی تخریب تاریخ را بگیرد.

این ری پژوه تاکید نمود: باید پرسید از بین بردن تاریخ 9 هزار ساله ری که آرامستان ابن بابویه یکی از نشانه های آن است، چه سودی برای آینده این سرزمین دارد و چرا حتی باید درختان چند صدساله آن خشک شوند؟ابوحمزه گفت: انتظار می رود متولیان امر تخریب میراث و آثار فرهنگی مستقر در ابن بابویه را کنار بگذارند.