تنهایی و میل فراوان به ارتباطات شرایطی بود که کرونا برای ما ایجاد کرد - مجله گیلاسفا

به گزارش خبرنگاران، دکتر هادی خانیکی استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی در نشست اعضای انجمن فیزیک ایران در گردهمایی سراسری فیزیک گفت: من از زمانی که در وزارت علوم بودم، با انجمن فیزیک به عنوان یکی نهاد علمی و مدنی آشنایی داشتم و خوشحالم که در این نشست، از بزرگانی مانند دکتر یوسف ثبوتی، دکتر فرهاد اردلان و دکتر محمد امینی تجلیل به عمل آمد.

وی اظهار کرد: با توجه به مواجهه جهان و جامعه با کروناویروس به عنوان یک پدیده نوظهور، ارتباطات برای جبران کردن بخش هایی از تهدیدهای ناشی از این ویروس برجسته و مهم شد و پرسش هایی برای نهادهای مدنی به ویژه انجمن های علمی مطرح شد. هر زمانی که بحث ویروس مطرح شد، اهمیت وب در حوزه بهداشت، آموزش و حتی اقتصاد به میان آمد.

دکتر خانیکی ادامه داد: برای رهایی از نگرانی ها و اضطراب ها ما به فناوری ها پناه بردیم. بنا به صحبت های مورف، کرونا تا بحث زیادی انسان را وامدار وجود فناوری کرده است. در واقع در تعلیق ارتباطات اجتماعی در دوران کرونا، سویه روشن فناوری های ارتباطی بیشتر شده و به جنبه های انسانی ارتباطات اجتماعی توجه کمتری شده است.

ما در ایران با شیوع ناگهانی کروناویروس، چندان شرایط استفاده از وب را نداشتیم. به عنوان مثال در دانشگاه ها در ابتدا شرایط سخت بود و مناسبات فرهنگی اجتماعی و مناسبات چندان آماده آموزش آنلاین نبود. به عنوان مثال، در دوران قبل از کرونا در مدارس وجود موبایل ممنوع بود ولی با شیوع کرونا وجود موبایل الزامی شد. این مسئله نشان می دهد که چطور از یک سو در تعلیق قرار گرفته ایم و از طریق دیگر میل ارتباطات ما تقویت شده است. به طور کل تنهایی از سویی و میل فراوان به ارتباطات از سویی دیگر، شرایطی بود که کرونا برای ما ایجاد کرد.

رئیس گروه ارتباطات دانشکده ارتبطات دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: این دگرگونی سریع حجم و تنوع مسائل در برابر ما را افزایش داد.

بر اساس مطالعات و تحقیقات سال های اخیر که توجه کمتری به آنها شده است، یکی از مهمترین زمینه هایی که ما با مسئله کرونا در همین شرایط روبه رو شدیم، مسئله کاهش و تنزل سرمایه اجتماعی است و موج دوم طرح سنجش سرمایه اجتماعی نشان می دهد که فرایند روبه کاهشی داشته است. منظور از سرمایه اجتماعی حجم اعتماد، همبستگی و امید به آینده است.

سرمایه اجتماعی در سطح کلان وضع مطلوبی ندارد. در سطح دوم سرمایه اجتماعی نیز وضع خوبی وجود ندارد. در میان گروه های شغلی میزان اعتماد به معلمان و پزشکان نسبت به مسئولان بیشتر است و در میان نهادها و سازمان ها اعتماد به مدارس و دانشگاه ها بیشتر است.

آن چیزی که مهم است، چون جامعه ما در حال تغییر است، گروه های جوان و شهری در آن وسعت بیشتری دارند و هرچه میل به شهرنشینی و جوانی بیشتر می شود سرمایه اجتماعی وضع بدتری پیدا می کند.

در جامعه ما فرایند تغییرات به سمتی رفته که میل به ارزش های مادی و فردی بیشتر شده و جایگاه نهادهای مدنی از جمله انجمن های خودانگیخته و سازمان های مردم نهاد، نیاز به تقویت بیشتر دارند.

خانیکی در رابطه با سرمایه اجتماعی مطرح نمود: اگرچه می بینیم که پایین بودن سرمایه اجتماعی تامل برانگیز است، ما باید چه کاری انجام دهیم؟

در شرایط کرونایی، ما در حالی که در معرض یک بی افقی و بی اعتنایی به آینده هستیم، باید به سهم خودمان مسئولیت انجمن های علمی را بررسی کنیم.

ما در جایی قرار گرفته ایم که می تواند ترجیحات مادی ما را بیشتر کند و ما به درون خودمان تبعید شویم. البته ما می توانیم به کمک ارتباطات از این تبعیدگاه نجات پیدا کنیم. اگر بتوانیم مرجعیت انجمن های علمی و نهادهای تخصصی جامعه محور افزایش دهیم و ارتباطات درونی و بیرونی آنها را تقویت کنیم، می توانیم شرایط را بهبود ببخشیم. در مواجهه با کرونا چگونگی اشتراک دانش یا فرهنگ عمومی مطرح شد. از طرفی دیگر، میزان اعتماد به سیاست ها و آمارهای رسمی در مسائلی مانند کرونا هم پایین آمده است.

انجمن های علمی و نهادهای مدنی می توانند در داوری نقش موثرتری داشته باشند.

استادتمام دانشگاه علامه طباطبایی در نهایت گفت: مردم، جامعه و مسئولان در مواجهه با سیاست های اعمال شده در مورد کرونا مانند قرنطینه ها و تعطیلی ها گرفتار ضعف داوری و ارزیابی شده اند. ما به یک داوری متکی بر مدیریت و سیاست علمی نیازمندیم و در اینجا به انجمن های علمی نیاز پیدا می کنیم.

معمولا ضعفی که در دستگاه های اجرایی و رسانه ای و شبکه های ارتباطی وجود دارد، در چنین شرایطی مرجعیت غیررسمی می تواند میدان دار مدیریت مسائل شود. برای جلوگیری از چنین خطاهایی نهادهای مدنی و انجمن های علمی می توانند بسته های سیاستی تهیه کنند.

در بحران های طبیعی و اجتماعی، نقش سازمان های مردم نهاد جامعه محور بسیار به چشم خورده است. این راه چاره ها می تواند ضعف جامعه مدنی را تامین کند. با تقویت جامعه مدنی، گامی برای تقویت جامعه ایرانی نیز صورت می گیرد.